Aniołowie – pośrednicy między Bogiem i ludźmi
Mówiąc o aniołach, mamy do czynienia z paradoksem. Na najwcześniejszym etapie katechizacji dzieci są zachęcane do kolorowania zeszytów, w których widnieją sylwetki aniołów. Chłopcy najczęściej używają koloru niebieskiego, a dziewczynki różowego. Jednak wkrótce dzieci dowiadują się, że aniołowie to duchy niebiańskie, niewidzialne i całkowicie odmienne od wszystkich istot żywych w świecie, który nas otacza.
Obrońcy i stróżowie wyznawców Boga
W licznych wzmiankach Pisma Świętego o aniołach mowa jest o tym, że różnią się one działaniem i sposobem ukazywania się ludziom. Abraham, bezwarunkowo posłuszny poleceniu Boga, został powstrzymany przez anioła przed złożeniem w ofierze swego syna (Rdz 22,1-19). W opowiadaniu o nocnych zmaganiach patriarchy Jakuba (Rdz 32,25-33) anioł jest niemal tożsamy z Bogiem, który udziela mu błogosławieństwa. Podczas nocy paschalnej i wyjścia hebrajskich niewolników z Egiptu anioł, określony jako „Niszczyciel”, poraził Egipcjan (Wj 12,23).
Aniołowie to wysłannicy Boga, którzy wypełniają Jego wolę względem ludzi zarówno w tym, co zapewnia pomyślność, jak i w skutecznym karaniu każdego, kto utrudnia wypełnianie Jego woli.
Księga Hioba obrazowo opowiada o aniołach, którzy znajdują się w bezpośrednim otoczeniu Boga i tworzą Jego dwór (Hi 1-2). Ma-ją dostęp do Niego i współudział w Jego chwale, a nawet służą Mu radą. W wizji, która towarzyszyła po¬wołaniu Izajasza, prorok ujrzał Boga „siedzącego na wysokim i wyniosłym tronie” oraz aniołów nazwanych „serafinami”, wołających na Jego cześć: „Święty, Święty, Święty jest Pan Za¬stępów. Cała ziemia pełna jest Jego chwały” (Iz 6,3). Aniołowie wielbią Boga i są Jego narzędziami względem ludzi. Węglem wyjętym z ołtarza całopalnego jeden z serafinów oczyścił usta Izajasza i zmazał jego grzech, co uczyniło go podatnym na przyjęcie i wypełnienie trudnego powołania prorockiego (Iz 6,6-8).
Biblijne wyobrażenia na temat wyglądu aniołów nawiązują do wierzeń i przedstawień mezopotamskich, szczególnie babilońskich. Zachowało się niemało figur i płaskorzeźb, na których przedstawiano uskrzydlone isto¬ty ludzkie z pewnymi elementami nie¬których cech zwierzęcych, nazywając je „cherubami”, bądź „cherubinami”. Izraelici, przejmując te wyobrażenia, dawali wyraz przekonaniu, że aniołowie są pośrednikami między Bogiem i ludźmi, zaś wtedy, gdy wkraczają w ludzkie losy, upodabniają się do ludzi. Po nieposłuszeństwie pierwszych rodziców cherubowie, trzymając miecz z połyskującym ostrzem, strzegli drogi do drzewa życia (Rdz 3,24).
W księgach biblijnych, które po¬wstały pod koniec czasów Starego Testamentu, a także w samym Nowym Testamencie, aniołowie otrzymują imiona. Najbardziej znani to Michał, Rafał i Gabriel. Michał, „jeden z pierwszych książąt” (Dn 10,13.21), jest w szczególny sposób aniołem Izraela (12,1) i pogromcą szatana (Jud 9; Ap 12,7-9). Rafał zanosi modlitwy wiernych przed oblicze Boga (Tb 12,15) i zaradza ludzkim potrzebom, zwłaszcza w chorobach (3,17; 8,2.11). Gabriel objaśnia Danielowi wizje i pismo (Dn 8,16; 9,21). Wszyscy trzej mają status i rangę archaniołów, którzy zawsze trwają przy Bogu i wstawiają się za Jego wiernymi wy¬znawcami. Aniołowie zapewniają opiekę poszczególnym osobom i są ich osobistymi obrońcami-stróżami. Opiekują się też całymi narodami, jak Michał – Anioł Stróż Izraela czy w naszych czasach objawiony w Fatimie anioł, Stróż Portugalii.
„Bóg posłał anioła Gabriela” (Łk 1,26)
Anioł Gabriel jako wysłannik Boga odegrał szczególną rolę w przejściu od nadziei żydowskiej do nadziei chrześcijańskiej. Przedstawiając siebie, zapowiedział Zachariaszowi narodziny Jana Chrzciciela: „Ja jestem Gabriel, stojący przed Bogiem. I zostałem posłany, aby mówić z tobą i oznajmić ci tę radosną nowinę” (Łk 1,19). Zadaniem anioła jest przekazanie i uwierzytelnienie woli Bożej. Jego obecność jest rzeczywista, aczkolwiek niewidzialna zarówno dla Zachariasza, jak i dla innych. Widzenie, którego Zachariasz doświadczył w Świątyni Jerozolimskiej, było przede wszystkim przeżyciem wewnętrznym.
Pierwszoplanową rolę odgrywa anioł Gabriel w opowiadaniu o zwiastowaniu Maryi (Łk 1,26-38). Posłany przez Boga przybywa do wyraźnie wskazanej osoby wybranej na Matkę Zbawiciela i wita ją słowami nie¬zwykłego pozdrowienia: „Bądź pozdrowiona, łaski pełna, Pan z Tobą” (Łk 1,28). W jego słowach znajduje wyraz nadzwyczajna wiedza i absolutnie wyjątkowa pochwała ze strony Boga. Gdy zaskoczona Maryja milczała i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie, anioł powiedział: „Nie lękaj się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Pana. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Będzie On wielki i zostanie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron Jego praojca, Dawida. Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca” (Łk 1,30-33). Anioł Gabriel jest świadkiem całej historii zbawienia, zna obietnice Boże i nadzieje mesjańskie, które właśnie mają się wypełnić. W jego obecności i słowach dzieje starotestamentowego Izraela osiągają apogeum oraz otwiera się zasadniczo nowy etap zbawczego działania Boga.
Analogicznie jak na kartach Starego Testamentu anioł Gabriel nie tylko oznajmia, lecz również wyjaśnia wolę Bożą. Wobec konkretnego pytania Maryi, świadomej swego dziewiczego stanu, anioł odpowiedział: „Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego okryje Cię cieniem. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym” (Łk 1,35). Anioł został wprowadzony w Boży plan zbawienia, dobrze go zna i ukazuje Maryi. Zna tajemnicę Boga, który jest Jedyny, lecz istnieje jako Ojciec i Syn, i Duch Święty. Anioł wychodzi naprzeciw potrzebom Maryi, chroniąc przed wątpliwościami i rozterkami, które mogłyby w jakikolwiek sposób nadwyrężyć Jej zawierzenie Bogu.
Tajemnica bogactwa wewnętrznego życia Boga, przeczuwana w Starym Testamencie, zostanie w pełni objawiona wraz z narodzinami Jezusa, a zwłaszcza wraz Jego męką, śmiercią i zmartwychwstaniem. Podczas modlitwy i trwogi konania w Ogrójcu anioł ukazuje się Jezusowi i Go pokrzepia (Łk 22,43). Po ukrzyżowaniu i złożeniu ciała Jezusa do grobu aniołowie ukazują się kobietom, a ogłaszając wieść o Jego zmartwychwstaniu, wyjaśniają, że wypełniły się zapowiedzi, które przewijały się w całej dotychczasowej historii zbawienia: „Syn Człowieczy musi być wydany w ręce grzeszników i ukrzyżowany, lecz trzeciego dnia zmartwychwstanie (Łk 24,7).
Tekst: Ks. prof. Waldemar Chrostowski „Z Niepokalaną”, ZIMA 4 (100) 2019
Fot. Zwiastowanie, obraz Fra Angelica.
Obrońcy i stróżowie wyznawców Boga
W licznych wzmiankach Pisma Świętego o aniołach mowa jest o tym, że różnią się one działaniem i sposobem ukazywania się ludziom. Abraham, bezwarunkowo posłuszny poleceniu Boga, został powstrzymany przez anioła przed złożeniem w ofierze swego syna (Rdz 22,1-19). W opowiadaniu o nocnych zmaganiach patriarchy Jakuba (Rdz 32,25-33) anioł jest niemal tożsamy z Bogiem, który udziela mu błogosławieństwa. Podczas nocy paschalnej i wyjścia hebrajskich niewolników z Egiptu anioł, określony jako „Niszczyciel”, poraził Egipcjan (Wj 12,23).
Aniołowie to wysłannicy Boga, którzy wypełniają Jego wolę względem ludzi zarówno w tym, co zapewnia pomyślność, jak i w skutecznym karaniu każdego, kto utrudnia wypełnianie Jego woli.
Księga Hioba obrazowo opowiada o aniołach, którzy znajdują się w bezpośrednim otoczeniu Boga i tworzą Jego dwór (Hi 1-2). Ma-ją dostęp do Niego i współudział w Jego chwale, a nawet służą Mu radą. W wizji, która towarzyszyła po¬wołaniu Izajasza, prorok ujrzał Boga „siedzącego na wysokim i wyniosłym tronie” oraz aniołów nazwanych „serafinami”, wołających na Jego cześć: „Święty, Święty, Święty jest Pan Za¬stępów. Cała ziemia pełna jest Jego chwały” (Iz 6,3). Aniołowie wielbią Boga i są Jego narzędziami względem ludzi. Węglem wyjętym z ołtarza całopalnego jeden z serafinów oczyścił usta Izajasza i zmazał jego grzech, co uczyniło go podatnym na przyjęcie i wypełnienie trudnego powołania prorockiego (Iz 6,6-8).
Biblijne wyobrażenia na temat wyglądu aniołów nawiązują do wierzeń i przedstawień mezopotamskich, szczególnie babilońskich. Zachowało się niemało figur i płaskorzeźb, na których przedstawiano uskrzydlone isto¬ty ludzkie z pewnymi elementami nie¬których cech zwierzęcych, nazywając je „cherubami”, bądź „cherubinami”. Izraelici, przejmując te wyobrażenia, dawali wyraz przekonaniu, że aniołowie są pośrednikami między Bogiem i ludźmi, zaś wtedy, gdy wkraczają w ludzkie losy, upodabniają się do ludzi. Po nieposłuszeństwie pierwszych rodziców cherubowie, trzymając miecz z połyskującym ostrzem, strzegli drogi do drzewa życia (Rdz 3,24).
W księgach biblijnych, które po¬wstały pod koniec czasów Starego Testamentu, a także w samym Nowym Testamencie, aniołowie otrzymują imiona. Najbardziej znani to Michał, Rafał i Gabriel. Michał, „jeden z pierwszych książąt” (Dn 10,13.21), jest w szczególny sposób aniołem Izraela (12,1) i pogromcą szatana (Jud 9; Ap 12,7-9). Rafał zanosi modlitwy wiernych przed oblicze Boga (Tb 12,15) i zaradza ludzkim potrzebom, zwłaszcza w chorobach (3,17; 8,2.11). Gabriel objaśnia Danielowi wizje i pismo (Dn 8,16; 9,21). Wszyscy trzej mają status i rangę archaniołów, którzy zawsze trwają przy Bogu i wstawiają się za Jego wiernymi wy¬znawcami. Aniołowie zapewniają opiekę poszczególnym osobom i są ich osobistymi obrońcami-stróżami. Opiekują się też całymi narodami, jak Michał – Anioł Stróż Izraela czy w naszych czasach objawiony w Fatimie anioł, Stróż Portugalii.
„Bóg posłał anioła Gabriela” (Łk 1,26)
Anioł Gabriel jako wysłannik Boga odegrał szczególną rolę w przejściu od nadziei żydowskiej do nadziei chrześcijańskiej. Przedstawiając siebie, zapowiedział Zachariaszowi narodziny Jana Chrzciciela: „Ja jestem Gabriel, stojący przed Bogiem. I zostałem posłany, aby mówić z tobą i oznajmić ci tę radosną nowinę” (Łk 1,19). Zadaniem anioła jest przekazanie i uwierzytelnienie woli Bożej. Jego obecność jest rzeczywista, aczkolwiek niewidzialna zarówno dla Zachariasza, jak i dla innych. Widzenie, którego Zachariasz doświadczył w Świątyni Jerozolimskiej, było przede wszystkim przeżyciem wewnętrznym.
Pierwszoplanową rolę odgrywa anioł Gabriel w opowiadaniu o zwiastowaniu Maryi (Łk 1,26-38). Posłany przez Boga przybywa do wyraźnie wskazanej osoby wybranej na Matkę Zbawiciela i wita ją słowami nie¬zwykłego pozdrowienia: „Bądź pozdrowiona, łaski pełna, Pan z Tobą” (Łk 1,28). W jego słowach znajduje wyraz nadzwyczajna wiedza i absolutnie wyjątkowa pochwała ze strony Boga. Gdy zaskoczona Maryja milczała i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie, anioł powiedział: „Nie lękaj się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Pana. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Będzie On wielki i zostanie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron Jego praojca, Dawida. Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca” (Łk 1,30-33). Anioł Gabriel jest świadkiem całej historii zbawienia, zna obietnice Boże i nadzieje mesjańskie, które właśnie mają się wypełnić. W jego obecności i słowach dzieje starotestamentowego Izraela osiągają apogeum oraz otwiera się zasadniczo nowy etap zbawczego działania Boga.
Analogicznie jak na kartach Starego Testamentu anioł Gabriel nie tylko oznajmia, lecz również wyjaśnia wolę Bożą. Wobec konkretnego pytania Maryi, świadomej swego dziewiczego stanu, anioł odpowiedział: „Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego okryje Cię cieniem. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym” (Łk 1,35). Anioł został wprowadzony w Boży plan zbawienia, dobrze go zna i ukazuje Maryi. Zna tajemnicę Boga, który jest Jedyny, lecz istnieje jako Ojciec i Syn, i Duch Święty. Anioł wychodzi naprzeciw potrzebom Maryi, chroniąc przed wątpliwościami i rozterkami, które mogłyby w jakikolwiek sposób nadwyrężyć Jej zawierzenie Bogu.
Tajemnica bogactwa wewnętrznego życia Boga, przeczuwana w Starym Testamencie, zostanie w pełni objawiona wraz z narodzinami Jezusa, a zwłaszcza wraz Jego męką, śmiercią i zmartwychwstaniem. Podczas modlitwy i trwogi konania w Ogrójcu anioł ukazuje się Jezusowi i Go pokrzepia (Łk 22,43). Po ukrzyżowaniu i złożeniu ciała Jezusa do grobu aniołowie ukazują się kobietom, a ogłaszając wieść o Jego zmartwychwstaniu, wyjaśniają, że wypełniły się zapowiedzi, które przewijały się w całej dotychczasowej historii zbawienia: „Syn Człowieczy musi być wydany w ręce grzeszników i ukrzyżowany, lecz trzeciego dnia zmartwychwstanie (Łk 24,7).
Tekst: Ks. prof. Waldemar Chrostowski „Z Niepokalaną”, ZIMA 4 (100) 2019
Fot. Zwiastowanie, obraz Fra Angelica.